Thế giới ống kính VR

Chúng ta đang sống trong thời đại mà hầu như ai cũng có thể quay video bằng máy ảnh hoặc điện thoại thông minh.
Nhưng nếu bạn có thể quay video 3D và VR 3D một cách dễ dàng như vậy thì sao?
Giờ đây, điều đó đã trở thành hiện thực nhờ HỆ THỐNG EOS VR của Canon.
Ngày nay, bất kỳ ai sở hữu một chiếc máy ảnh tương thích đều có thể chụp và tạo hình ảnh 3D một cách dễ dàng.

Các khái niệm cần hiểu rõ trước khi chụp ảnh 3D

Cách thức hoạt động của hình ảnh 3D

Khi bạn nhìn vào một vật thể, mắt trái và mắt phải của bạn sẽ nhìn vật thể từ hai góc nhìn hơi khác nhau. Bộ não sẽ xử lý sự khác biệt nhỏ giữa hai hình ảnh này (thị sai) để tạo ra hình ảnh ba chiều về thế giới xung quanh. Đây chính là cơ chế giúp chúng ta ước lượng khoảng cách và cảm nhận phối cảnh của vật thể.

Ống kính VR của Canon được đặt ở vị trí sao cho khoảng cách tiêu cự giữa hai thấu kính tương đương với khoảng cách giữa mắt trái và mắt phải của con người. Điều này tạo ra một hiệu ứng thị sai tự nhiên, cho phép máy ảnh ghi lại hình ảnh với hiệu ứng ba chiều. (Hình 1)
Khi hình ảnh đã quay được xem qua kính thực tế ảo, hình ảnh dành cho mắt trái và hình ảnh dành cho mắt phải sẽ hiển thị tương ứng trên mắt kính bên trái và bên phải của kính. Hiệu ứng thị sai giữa hai hình ảnh trên mắt kính này sẽ cung cấp cho mắt bạn thông tin giống như khi nhìn vào một cảnh vật ba chiều thực tế. (Hình 2)

Các loại thiết bị xem

Có nhiều loại thiết bị có thể dùng để xem hình ảnh 3D. Kính VR bao gồm loại độc lập, loại kết nối với máy tính và loại gắn điện thoại thông minh. Trên thị trường có bán nhiều mẫu mã khác nhau theo mức giá, tính dễ sử dụng, và loại video có thể xem (ví dụ: Video không gian, Rạp chiếu phim 3D, và 3D 180°). Ngoài ra, hình ảnh 3D cũng có thể được xem bằng màn hình lập thể không cần kính.

Cách chọn ống kính VR

Các loại ống kính VR

HỆ THỐNG EOS VR của Canon cung cấp hai loại ống kính VR 3D: một loại là ống kính VR 3D dùng để quay video ba chiều có chiều sâu. Loại còn lại là ống kính 3D dùng để chụp ảnh với hiệu ứng không gian ba chiều. Việc lựa chọn loại ống kính phù hợp với phong cách quay chụp và mục đích sử dụng hình ảnh là điều rất quan trọng.

	Loại hình ảnh	Mục đích sử dụng của người dùng	Chủ thể	Góc nhìn có thể ghi lại	Phạm vi khoảng cách để tạo hiệu ứng 3D rõ nét nhất	*Máy ảnh tương thíchTính đến tháng 10 năm 2024**	Chế độ lấy nét	Phương pháp xem được khuyến nghị(3D và VR 3D)
RF5.2mm f/2.8L DUAL FISHEYE	3D VR	Muốn quay video VR chất lượng cao	Các buổi biểu diễn trực tiếp Kiến trúc Trong nhà Tiệc tùng Quang cảnh tự nhiên v.v.	190°	Khoảng 50 cm đến 2 m	EOS R5 EOS R5C EOS R6 Mark II EOS R5 Mark II EOS C400 EOS C80	Lấy nét thủ công	Kính VR (3D 180°)
RF-S3.9mm f/3.5 STM DUAL FISHEYE	3D VR	Muốn quay video VR thông thường	Du lịch Động vật Đám cưới Chân dung Phương tiện giao thông v.v.	144°	Khoảng 50 cm đến 2 m	EOS R7	One-shot AF	Kính VR (3D 180°)
RF-S7.8mm f/4 STM DUAL	3D	Muốn quay video VR thông thường	Nấu nướng Trang điểm Mẫu thu nhỏ Các vật thể nhỏ v.v.	63°	Khoảng 15 đến 50cm	EOS R7	Servo AF	Kính VR (3D 180°, 3D SBS) Kính VR trên điện thoại thông minh, Màn hình 3D không cần kính

Cách chụp ảnh 3D/VR 3D

Bố cục và khoảng cách đến chủ thể

Minh họa bên dưới cho thấy toàn bộ hình ảnh được ống kính ghi lại (vòng tròn lớn), và vùng hình ảnh có thể nhìn rõ khi xem hình ảnh thực tế ảo bằng kính VR (bên trong vòng tròn màu đỏ). Các vùng nằm ngoài vòng tròn màu đỏ chỉ xuất hiện ở tầm nhìn ngoại vi của bạn. Vì vậy, khi thiết lập bố cục để chụp ảnh, điều quan trọng là phải xem xét vùng hình ảnh sẽ nhìn thấy rõ để đảm bảo rằng chủ thể chính nằm ở giữa và phía trước, có thể dễ dàng nhìn thấy khi xem qua kính VR.

Bên cạnh đó, do đặc điểm hiển thị, hình ảnh được ghi lại sẽ được phóng đại để có thể xem được. Điều này có thể khiến người xem nhận thấy nhiễu và độ phân giải thấp trong hình ảnh, đặc biệt là khi so với độ phân giải cảm nhận được khi xem ảnh 2D trên máy tính hoặc điện thoại. Do đó, tốt nhất là thiết lập độ phân giải cao nhất có thể khi chụp ảnh thực tế ảo 3D.

Khoảng cách từ máy ảnh đến chủ thể cũng là yếu tố rất quan trọng. Mỗi ống kính đều có khoảng cách khuyến nghị đến chủ thể, là vùng tạo ra hiệu ứng ba chiều sống động nhất. Hãy luôn ghi nhớ khoảng cách này khi thiết lập bố cục quay chụp. Nếu chủ thể quá xa (so với khoảng cách khuyến nghị), hiệu ứng ba chiều sẽ yếu đi. Nếu chủ thể quá gần, hiệu ứng 3D thậm chí có thể bị phá hủy hoàn toàn.

Quay phim bằng máy ảnh di động

Khi xem video VR bằng kính VR, độ ổn định của hình ảnh là yếu tố rất quan trọng. Nếu máy ảnh rung hoặc chuyển động quá nhiều, người xem có thể gặp phải các triệu chứng “say VR” như chóng mặt, buồn nôn và cảm giác khó chịu. Để tránh gây say VR khi quay video VR 3D, hãy giữ máy ảnh ổn định nhất có thể, hạn chế rung lắc tối đa.

Khi quay bằng máy ảnh đang chuyển động, tốt nhất là nên di chuyển theo cùng hướng với tầm nhìn của người xem. Nhiều kỹ thuật quay trong video 2D như lia ngang (pan), xoay dọc (tilt), hoặc xoay quanh trục (roll) thường sử dụng các chuyển động ngang hoặc xoay máy ảnh. Việc áp dụng các kỹ thuật này khi quay hình ảnh 3D rất dễ gây ra cảm giác say VR.

Ngược lại, nếu toàn bộ chủ thể/cảnh quay nằm trọn trong vùng nhìn của kính VR, bạn có thể sử dụng ống kính 3D theo cách tương tự như ống kính 2D thông thường mà không gặp bất kỳ hạn chế nào.

Làm việc với máy ảnh

Sử dụng chân máy

Để có hình ảnh ổn định và rõ nét nhất, nên sử dụng chân máy.

Cầm tay quay chụp

Để giảm thiểu hiện tượng nhòe do rung lắc máy khi quay chụp các chủ thể ở khoảng cách gần với máy ảnh cầm tay, hãy đeo dây đeo máy ảnh quanh cổ và dùng cả hai tay để tạo ra ba điểm tựa cho máy ảnh.

Các sản phẩm khác giúp giảm nhòe

Khi quay video một chủ thể di chuyển, nên sử dụng các thiết bị như tay cầm chống rung hoặc thanh trượt để giảm nhòe do rung lắc máy.

Vị trí máy ảnh

Phản chiếu bóng

Khi sử dụng ống kính có góc nhìn rộng, có thể gặp rủi ro là bóng của nhiếp ảnh gia, máy ảnh hoặc chân máy xuất hiện trên màn hình. Để tránh vấn đề này, hãy chọn hướng quay và bố cục một cách cẩn thận, tùy thuộc vào vị trí của mặt trời hoặc các nguồn sáng khác.

Chiều cao của máy ảnh

Khi xem video bằng kính VR, người xem có thể cảm thấy bối rối nếu chiều cao của máy ảnh thay đổi đột ngột, hoặc nếu họ mất phương hướng về vị trí của máy ảnh. Vì vậy, nên quay video từ vị trí gần với độ cao của mắt nhất, hoặc từ vị trí mà có thể nhìn thấy mặt đất, giúp dễ dàng đánh giá chiều cao của chủ thể.

Cân bằng

Hiện tượng nghiêng hình ảnh dễ nhận thấy hơn trong hình ảnh thực tế ảo 3D so với hình ảnh 2D. Hơn nữa, vì chức năng chống rung dựa trên thuật toán phát hiện tình trạng nghiêng của hình ảnh, nên cơ chế này sẽ không thể chỉnh sửa tình trạng nghiêng đúng cách nếu hình ảnh đã nghiêng từ ban đầu. Tốt nhất là sử dụng bộ cân bằng điện tử trên máy ảnh hoặc bộ cân bằng có bán trên thị trường để đặt máy ảnh vào vị trí chính xác trước khi quay.

Cách lấy nét (với ống kính VR 3D)

Một số mẫu ống kính VR được trang bị chức năng lấy nét tự động (AF). Nếu ống kính bạn đang sử dụng có chức năng AF, điểm lấy nét sẽ hiển thị ở phía mắt trái của hình ảnh trên màn hình. Để lấy nét tự động, bạn chỉ cần hướng máy ảnh vào điểm muốn lấy nét và nhấn nửa nút chụp để máy ảnh lấy nét, giống như khi chụp ảnh 2D thông thường.

Nếu ống kính VR bạn đang dùng không có chức năng AF, bạn cần lấy nét thủ công. Vì hình ảnh hiển thị sẽ nhỏ hơn so với khi quay video thông thường, hãy sử dụng chức năng phóng đại trong khung ngắm để lấy nét. Để đảm bảo lấy nét chính xác, bạn nên chỉnh nét riêng cho cả thấu kính trái và phải.

Ghi âm và âm thanh

Cũng giống như khi quay video 2D thông thường, video 3D/VR 3D có thể ghi âm bằng micrô tích hợp trên máy ảnh hoặc micrô ngoài. Để có sản phẩm video chất lượng cao, có thể sử dụng hệ thống âm thanh lập thể.

Lưu ý khi sử dụng micrô ngoài

RF5.2mm f/2.8L DUAL FISHEYE
Nhờ góc nhìn 190°, ống kính này có thể ghi lại hình ảnh của micrô ngoài gắn trên máy ảnh như minh họa trong hình. Để tránh tình trạng này, nên sử dụng dây gắn phụ kiện rời hoặc thiết lập khác để đặt micrô xa khỏi máy ảnh.
RF-S3.9mm f/3.5 STM DUAL FISHEYE / RF-S7.8mm f/4 STM DUAL
Bạn có thể gắn micrô chính hãng của Canon để quay chụp hình ảnh 3D và thực tế ảo 3D mà không lo bị lọt vào khung hình.

Chiếu sáng

Chưa có thiết bị chiếu sáng nào được phát triển riêng cho chụp ảnh VR. Nhìn chung, vẫn có thể sử dụng các thiết bị chiếu sáng thông thường. Tuy nhiên, khi quay bằng các ống kính góc rộng như RF5.2mm f/2.8L DUAL FISHEYE hoặc RF-S3.9mm f/3.5 STM DUAL FISHEYE, điều quan trọng là phải kiểm tra vị trí của toàn bộ thiết bị chiếu sáng để tránh bị lọt vào khung hình.

Thiết bị chiếu sáng nên được đặt phía sau máy ảnh. Khi chiếu sáng cho chủ thể ở khoảng cách gần máy ảnh, cần cẩn thận không để bóng của máy ảnh lọt vào khung hình. Nếu cần thiết, hãy sử dụng nguồn sáng phụ để loại bỏ bóng, chẳng hạn như đèn vòng hoặc thiết bị chiếu sáng đa điểm có thể đặt ở trung tâm của máy ảnh.

Chuyển đổi và chỉnh sửa dữ liệu ảnh 3D/VR 3D

Phần mềm ứng dụng

HỆ THỐNG EOS VR bao gồm phần mềm chuyển đổi 3D/VR 3D độc lập tên là “EOS VR Utility” và phần mềm bổ sung dạng plug-in cho Adobe Premiere Pro. Với các ứng dụng này, bạn có thể dễ dàng thực hiện chỉnh sửa phi tuyến tính (NLE) cho video 3D/VR 3D, dễ dàng như chỉnh sửa video thông thường. Ngoài ra, dữ liệu hình ảnh đã được chuyển đổi bằng EOS VR Utility còn có thể chỉnh sửa trong chế độ Fusion của Davinci Resolve. Tuy nhiên, cần phải thiết lập siêu dữ liệu phù hợp với đích xuất tệp bằng cách sử dụng Adobe Media Encoder.

Xem video tại đây

EOS VR Utility（một số chức năng yêu cầu người dùng trả phí）

EOS VR Utility cho phép chuyển đổi ảnh mắt cá trái và phải trong trường hợp ghi hình ngược do thiết kế ống kính. Tiện ích này cũng có thể chuyển đổi hình ảnh sang chế độ xem hình trụ chữ nhật đều (hỗ trợ cả ảnh tĩnh và video), thực hiện các hiệu chỉnh ống kính (hiệu chỉnh thị sai, hiệu chỉnh phương ngang) và phát lại và cắt ghép đơn giản. Ngoài ra còn hỗ trợ chống rung và bảng tra màu khi quay phim Canon Log.

EOS VR Plugin for Adobe Premiere PRO sec_03_362

Phần mềm bổ sung EOS VR dành cho Adobe Premiere Pro (một số chức năng yêu cầu người dùng trả phí)

Đây là phần mềm bổ sung cho phần mềm dùng để chuyển đổi hình ảnh thực tế ảo sang định dạng VR180 được sử dụng trong Adobe Premiere Pro (chuyển đổi hình ảnh trái–phải, chế độ xem hình trụ chữ nhật đều). Vì dữ liệu quay có thể được chỉnh sửa trực tiếp, nên việc biên tập video VR đúng kích thước trở nên dễ dàng. Phần mềm bổ sung này cũng hỗ trợ hiệu chỉnh thị sai và hiệu chỉnh phương ngang.

Chuyển đổi và chỉnh sửa hình ảnh VR 3D

Đối với video VR 3D được quay bằng RF5.2mm f/2.8L DUAL FISHEYE hoặc RF-S3.9mm f/3.5 STM DUAL FISHEYE, nên cắt khung hình rộng rãi để người xem có thể quan sát được vùng ngoại vi của hình ản

Khi góc nhìn của người xem thay đổi hoặc khi chuyển cảnh, tốt nhất nên chèn một đoạn chuyển cảnh bằng màn hình đen ngắn, điều này giúp người xem chuẩn bị tâm lý cho việc chuyển sang ảnh mới.

Cách chèn văn bản phủ

How to insert superimposed text_sec_04_362

Có một số phần mềm cho phép người dùng thêm văn bản vào video VR. Ví dụ bên dưới sẽ hướng dẫn thao tác bằng Adobe Premiere Pro.

1. Kiểm tra cài đặt chuỗi video VR180

Đảm bảo rằng thuộc tính VR trong cài đặt chuỗi được thiết lập như sau:

Bố cục: Lập thể – song song
Góc nhìn theo chiều ngang: 180 inch
Góc nhìn theo chiều dọc: 180 inch

How to insert superimposed text_sec_05_362

2. Chèn đồ họa văn bản

Cũng giống như khi chỉnh sửa video thông thường, hãy chọn công cụ văn bản, sau đó chèn dòng chữ bạn muốn hiển thị vào chuỗi video đã chọn.

3. Định vị đồ họa văn bản

Sử dụng công cụ chọn đồ họa văn bản hoặc công cụ biến đổi để đặt văn bản vào trung tâm của màn hình*.

* Đây là trung tâm của hình ảnh được xem, không phải là trung tâm giữa hình ảnh trái và phải.)

4. Áp dụng hiệu ứng VR

Áp dụng hiệu ứng “Project image as VR plane” (Chiếu hình ảnh dưới dạng mặt phẳng VR) cho đồ họa này bằng cách chọn menu “video effects” (hiệu ứng video) và chọn “Immersive video” (Video có chiều sâu). Vì thuộc tính VR tự động đã được bật nên văn bản sẽ tự động được đặt đúng vị trí trong cả khung hình trái và phải của bức ảnh.

5. Điều chỉnh kiểu văn bản

Điều chỉnh kích thước văn bản bằng cách chọn từ menu “text effects” (hiệu ứng văn bản) và chọn “Scale” (Tỷ lệ) (góc nhìn/độ). Điều chỉnh kích cỡ phông chữ và tỷ lệ của văn bản vì văn bản có thể sẽ không hiển thị khi ở cài đặt “180 degree” (180 độ).
Chức năng “Rotate projection” (Xoay hình ảnh chiếu) giúp bạn có thể điều chỉnh vị trí của văn bản.
Chức năng “Rotate source” (Xoay nguồn) giúp bạn có thể điều chỉnh hướng của văn bản.

6. Điều chỉnh thị sai lập thể

Điều chỉnh “Stereo parallax” (Thị sai lập thể) của hiệu ứng văn bản bằng cách so sánh với thị sai của hình ảnh VR180.

Thư viện phim 3D

Cách tốt nhất để hiểu được sức hấp dẫn của 3D/VR 3D là tự mình trải nghiệm. Hãy trang bị một màn hình gắn đầu (HMD) hoặc môi trường xem 3D khác và xem những video 3D này nhé!